دوره چهارم؛ 1972 - بلژیک
با ظهور قیصر فرانس بکن باوئر عصر ژرمن ها در فوتبال آغاز شد و چهارمین دوره «قهرمانى اروپا» به منزله دروازه صعود آلمان به قله هاى فوتبال اروپا و جهان محسوب مى شد.

هلموت شون گرچه بر خلاف معناى نامش اصلا زیبا نبود اما تیمى را با اسکلت ستارگان بایرن مونیخ و مونشن گلادباخ شکل داد که زیباترین آلمان تمام دوران نام گرفت. فرانس بکن باوئر پستى جدید به نام سوییپر هجومى را به دنیاى فوتبال معرفى مى کرد، پل برایتنر در سمت چپ او و اولى هوینس و گونتر نتزر پیشاپیش او مى درخشیدند در حالى که بمب افکنى به نام گردمولر جلوتر از همه آنها دروازه رقبا را فتح مى کرد. ژرمن ها بدین سان انگلستان را در ومبلى حذف کردند و به مرحله اصلى جام در بلژیک رسیدند. در آنجا مولر که معروف بود حتى با قوزک پا و شکمش هم گل مى زند با دو گل میزبان را از میدان به در کرد تا در فینال به شوروى برسند. تیم قدرتمندى که براى چهارمین بار متوالى به مرحله پایانى جام مى رسید و موفق شده بود با شکست مجارستان در نیمه نهایى به فینال راه یابد اما تیم کامل آقاى شون کمونیست ها را با سه گل قلع و قمع کرد که تا امروز یکطرفه ترین فینال رقابت ها به حساب مى آید.

تعداد تیم ها: 32 تیم

میزبان مرحله نهایی: بلژیک

قهرمان: آلمان غربی

فینال: آلمان غربی 3 - شوروی صفر

دیدار رده‌بندی: بلژیک 2 – مجارستان 1

ستاره جام: گرد مولر از آلمان غربی

آقای گل مرحله مقدماتی: گرد مولر (آلمان غربی) 7 گل

آقاى گل مرحله نهایی: گرد مولر (آلمان غربی) 4 گل

تعداد بازی: 108 بازی (104 بازی مقدماتی و 4 بازی نهایی)

تعداد گل زده کل مسابقات: 289 گل ( میانگین 2.67 گل در هر بازی)

تعداد گل زده مرحله نهایی: 10 گل (میانگین 2.50 گل در هر بازی)

زننده اولین گل جام: میلان البرشت از چکسلواکی (دقیقه 31) دیدار چکسلواکی 1 – 1 فنلاند

زننده اولین گل جام در مرحله نهایی: گرد مولر از آلمان (دقیقه 24) دیدار آلمان غربی 2 – 1 بلژیک (نیمه نهایی)

زننده آخرین گل جام: گرد مولر از آلمان (دقیقه 58) دیدار آلمان غربی 3 – 0 شوروی (فینال)

بهترین خط حمله: آلمان غربی (18 گل زده)

بهترین خط دفاع: آلمان غربی (4 گل خورده)

آیا می‌دانید:

ایسلند که اخرین بار در سال 1964 در یورو حضور داشت، در این سال نیز غایب بود و در سال 1976 پس از 12 سال دوباره به یورو راه یافت.

مرحله مقدماتی:

به گزارش مشرق، از چهارمین دوره مسابقات 32 تیم استقبال کردند و در نهایت چهار تیم بلژیک، آلمان غربی، مجارستان و شوروی راهی دور نهایی شدند. از چهار تیم مذکور، بلژیک و آلمان غربی اولین حضورشان را در مرحله نهایی مسابقات تجربه می کردند. ایسلند تنها عضو یوفا بود که در مرحله مقدماتی مسابقات غایب بود.

مسابقات مقدماتی در هشت گروه چهار تیمی برگزار شد و از هر گروه تیم اول راهی دور دوم شد:

در گروه 1، رومانی بالاتر از چکسلواکی، ولز و فنلاند اول شد.

در گروه 2، مجارستان بالاتر از بلغارستان، فرانسه و نروژ قرار گرفت.

در گروه 3، انگلیس، سوئیس، یونان و مالت به ترتیب اول تا چهارم شدند.

در گروه 4، شوروی قهرمان دوره نخست مسابقات بالاتر از اسپانیا قهرمان دوره دوم رقابت ها قرار گرفت و ایرلند شمالی و قبرس در جایگاه های بعدی قرار گرفتند.

در گروه 5، بلژیک به مرحله بعدی صعود کرد و پرتغال، اسکاتلند و دانمارک حذف شدند.

در گروه 6، ایتالیا مدافع عنوان قهرمانی بالاتر از اتریش، سوئد و جمهوری ایرلند راهی دور بعد شد.

در گروه 7، یوگوسلاوی نایب قهرمان دوره گذشته صدرنشین شد و بالاتر از هلند قرار گرفت و آلمان شرقی و لوکزامبورگ نیز حذف شدند.

در گروه 8، آلمان غربی بالاتر از لهستان، ترکیه و آلبانی راهی مرحله بعدی شد.

در مرحله بعدی که به صورت رفت و برگشت انجام شد، بلژیک موفق شد 2-1 ایتالیا را شکست دهد تا مدافع عنوان قهرمانی از راهیابی به مسابقات بازماند. آلمان غربی با نتیجه 3-1 از سد انگلیس عبور کرد تا اولین حضورش در مرحله نهایی مسابقات را تجربه نماید. آلمان غربی در دور مقدماتی موفق شده بود در استادیوم ومبلی با نتیجه 3-1 از سد انگلیس عبور کند، مسابقه ای که در تمامی کتاب های تاریخ فوتبال با سه علامت تعجب درج شده است. در آن شب گونتر نتزر کارگردان خط میانی، ستاره میدان بود. او واسطه و پیوند دهنده خط دفاع و حمله ژرمن ها بود و آلمان با گلزنی اولی هوینس، گونتر نتزر و گرد مولر در مقابل تک گل فرانسیس لی پیروز میدان شد.

دیدار مجارستان و رومانی نیز در پایان دو دیدار رفت و برگشت به تساوی 3-3 انجامید تا دیدار تکراری سرنوشت بازی را تعیین کند. در دیدار تکراری در کشور یوگوسلاوی، مجارستان با نتیجه 2-1 رومانی را شکست داد تا چهارمین تیم حاضر در مرحله نهایی مسابقات باشد.

مرحله نهایی:

مرحله نهایی مسابقات با حضور چهار تیم بلژیک، آلمان غربی، مجارستان و شوروی از 14 ژوئن تا 18 ژوئن 1972 به میزبانی بلژیک برگزار گردید. چهار استادیوم هیسل شهر بروکسل، امیل ورس شهر بروکسل، سلسین شهر لیژ و بوسویل شهر آنتورپ برای میزبانی مسابقات در نظر گرفته شده بود.

در مرحله نیمه نهایی ابتدا میزبان مسابقات یعنی بلژیک به مصاف آلمان غربی رفت. این دیدار در سطحی بسیار بالا و سرعتی زیاد در جریان بود و با وجود موقعیت های گلی که رائول لمبرت و پل فن هیمست به وجود آوردند، بیشتر وقت بازی در اختیار آلمان بود. گل اول آلمان را گرد مولر روی سانتر گونتر نتزر وارد دروازه حریف کرد. سپس کار دو نفره گونتر نتزر و گرد مولر در دقیقه 73 به گل دوم آلمان بدل شد. اودیلون پولئونیس یکی از گل ها را جبران کرد، اما آلمان غربی با پیروزی 2-1 راهی فینال شد.

در دیگر دیدار نیز تیم ملی شوروی موفق شد با تک گل آناتولی کونکوف از سد مجارستان عبور کند تا برای سومین بار حضور در فینال مسابقات را تجربه نماید.

در دیدار رده بندی برای تعیین تیم سوم مسابقات، بلژیک موفق شد با گل های رائول لمبرت و پل فن هیمست با نتیجه 2-1 از سد مجارستان عبور نماید. لایوس کو تک گل مجارها را به ثمر رساند.

دیدار فینال این مسابقات در تاریخ 18 ژوئن 1972، در حضور 43437 نفر در استادیوم هیسل شهر بروکسل، مابین دو تیم شوروی و آلمان غربی به قضاوت فردیناند مارشال از اتریش برگزار شد. قبل از دیدار فینال لو یاشین دروازه بان افسانه ای شوروی گفته بود: "اگر همه چیز آنطور که باید انجام گیرد، آلمان پیروز میدان می شود. ولی در فوتبال همیشه اوضاع آنطور که انتظار می رود پیش نمی رود." در این دیدار و از همان ابتدا آلمان غربی فشار زیادی به خط دفاعی تیم شوروی وارد کرد که باعث شد در دقیقه 27 روی همکاری فرانس بکن باوئر، گرد مولر و گونتر نتزر، نتزر شوتی به سمت دروازه شوروی روانه کند که این توپ دفع شد و در بازگشت یوپ هاینکس به توپ رسید و او توپ را به گرد مولر پاس داد تا گلزن بزرگ ژرمن ها گل اول بازی را به ثمر رساند. هربرت ویمر (52) و گرد مولر (58) دو بار دیگر برای آلمان گلزنی کردند تا این تیم با نتیجه 3-0 و مقتدرانه به اولین عنوان قهرمانی خود در اروپا دست یابد.

تیم منتخب یورو 1972

اوگنی روداکوف (شوروی)

رواز زودزواشویلی (شوروی)

فرانس بکن باوئر (آلمان غربی)

پل برایتنر (آلمان غربی)

مرتاض خورتسیلاوا (شوروی)

اولی هوینس (آلمان غربی)

گونتر نتزر (آلمان غربی)

هربرت ویمر (آلمان غربی)

رائول لمبرت (بلژیک)

یوپ هاینکس (آلمان غربی)

گرد مولر (آلمان غربی)

رویدادهای بزرگی که در سال برگزاری یورو 1972 در دنیا اتفاق افتاد:

1. آژاکس موفق شد که با شکست 2 بر صفر انیترمیلان قهرمان اروپا شود

2. «فرانتس بکن بائر» بهترین بازیکن اروپا شد.

3. «والری بورزوف» از روسیه با رکورد قهرمان 10.14 ثانیه قهرمان دوی 100 متر المپیک شد.

4. «امرسون فیتی پالدی» از برزیل قهرمان فرمول یک جهان شد.

5. جایزه اسکار بهترین فیلم به «پدرخوانده» تعلق گرفت.

6. در 24 ژانویه، «سوئیچی یوکوی» سرباز ژاپنی که 28 سال در جنگل به سر برده بود، در گوام پیدا شد.

7. در روز یک سپتامبر، «بابی فیشر» با شکست «بوریس اسپاسکی» موفق شد که به سلطه 24 ساله شوروری بر شطرنج جهان پایان دهد.

چهره برجسته:

گرد مولر را باید چهره برجسته تیم ملی آلمان در یورو 1972 دانست. او، دو گل پیروزی در مقابل بلژیک در بازی نیمه نهایی و دو گل پیروزی 3 بر صفر در بازی فینال در مقابل شوروری را به ثمر رساند. مولر، از نظم و اتحاد بین بازیکنان تیم ملی کشورش در ان سال بسیار می‌گوید. به ادعای او، بیشتر بازیکنان تیم ملی آلمان از بایرن مونیخف مونشن گلادباخ، و فرانکفورت بودند.

فوتبالیست‌های بزرگی که در سال برگزاری جام ملتهای اروپای 1972 به دنیا آمدند:

روی کاستا

لوئیز فیگو

سارگیس هووسپیان

ویورل مولدووان

پاول ندود

کارل پوبورسکی

مارت پوم

لیلیان تورام

کریستین زیگ

زین‌الدین زیدان

منبع:مشرق نیوز